Niedawno napisałem recenzję filmu "Belle". W recenzji podkreślałem naprawdę niesamowitą oprawę muzyczną. Oto jedna z pieśni, która zwróciła moją uwagę. Pozwoliłem sobie na tłumaczenie.
Lato w japońskich kinach to przede wszystkim animowany film Mamoru Hosody 細田守 pt. Ryū to Sobakasu no Hime 竜とそばかすの姫, w dosłownym tłumaczeniu Smok i piegowata księżniczka, w innych krajach znana pod tytułem Belle. Publiczność zgotowała filmowi 14 minutową owację na stojąco podczas festiwalu w Cannes, i o ile używając szkiełka i oka można się do tego i owego przyczepić, to trudno zaprzeczyć, że jest to film poruszający.
Reżyserem jest Mamoru Hosoda, twórca tak niezapomnianych arcydzieł jak "O dziewczynie skaczącej przez czas", "Summer Wars" czy "Wilcze dzieci".
Głównym tematem twórczości reżysera są przede wszystkim stosunki międzyludzkie.
Stwierdzenie to jest banalne, bo pozbawione tego elementu opowieści, niezależnie od gatunku, są po prostu nudne. Ostatecznie nie idziemy do kina, by dowiedzieć się jakich to gadżetów możemy się spodziewać w przyszłości, ale by dowiedzieć się czegoś o nas samych.
By o tych relacjach międzyludzkich opowiedzieć, reżyser filmu Mamoru Hosoda po raz drugi jako świata przedstawionego używa cyberprzestrzeni. Bohaterowie żyją w realnym świecie, ale świat wirtualny także stanowi ważny element ich życia. Wcześniej opowiadał o cyberprzestrzeni w filmie Summer Wars w roku 2009. Co zmieniło się od tamtego czasu?
よこそ！OZの世界へ！Yokoso! OZ no sekai e! Witamy w świecie Oz. - pierwsze słowa, które słyszymy w filmie z 2009 roku.
よこそ！Uの世界へ！Yokoso! U no sekai e! Witamy w świecie U. - wtóruje narrator w filmie z 2021.
W pierwszej chwili mamy wrażenie, że te światy niczym się właściwie nie różnią. Wizualizacja cyberprzestrzeni jest niemal identyczna. Mamy wręcz wrażenie, że oglądamy sequel starszego filmu. To wrażenie staje się jeszcze silniejsze, gdy na ekranie pojawiają się majestatycznie poruszające się wieloryby.
W świecie Summer Wars owe majestatyczne wieloryby były strażnikami prawa i porządku. W świecie "U" tej roli wieloryby już nie pełnią. Zamiast bycia gwarantem prawa, objuczony kilkudziesięcioma głośnikami wieloryb zamiast służy jako platforma dla śpiewającej Belle - głównej postaci tej opowieści.
Świat przedstawiony jest bardzo podobny, ale perspektywa, z której na niego patrzymy, jest zupełnie inna.
W Summer Wars patrzyliśmy na świat globalnie. W filmowym 2009 problemem do rozwiąnania przez bohaterów był światowy kryzys o niewyobrażalnych wręcz konsekwencjach. Sztuczna inteligencja mogła świat zewnętrzny po prostu zniszczyć. Na tle tego kryzysu obserwowaliśmy głównego bohatera, który z tym kryzysem musiał się zmierzyć, pokonując własne słabości. Nie tylko pokonał zło, ale przy okazji zdobył serce dziewczyny, w której od dawna się podkochiwał. Swoją własną "podróż bohatera" odbyła też główna postać kobieca, która również musiała pokonać swoje problemy.
W 2021 osią wydarzeń są wewnętrzne traumy i rozterki postaci. Konsekwencją przedstawionego kryzysu jest nie katastrofa ogólnoświatowa, ale przysłowiowe rozdeptanie przez ten świat pojedynczych ludzi, którzy do tego świata się nie dostosowali. Tego rozdeptania, małych indywidualnych tragedii świat nawet mógłby nie zauważyć, gdyby nie postawa innych ludzi, którzy nie wybrali konformistycznej postawy Piłata.
Mimo równie rozbuchania wizualnego, wcale nie ustępującemu dziełu sprzed lat, czyni to opowieść znacznie bardziej kameralną.
Kim jest Belle? Takie pytanie pada w filmie wielokrotnie, i nie dotyczy tylko tej postaci. Kim jest Bestia?
Tożsamość jest najważniejszym elementem filmu. Z jednej strony, "U" to Ty. Ty to "U". Stwórz nowego siebie - słyszymy zachętę ze strony wirtualnego narratora. Możemy być tacy, jakimi chcemy być, bez ograniczeń, które nam narzuca rzeczywistość.
Ujawnienie prawdziwej tożsamości jest największą karą, jaką można w tym świecie otrzymać, a której konsekwencje rozciągają się na oba światy, rzeczywisty i wirtualny.
Jak pisał Robert Frost, "Budujemy sobie na uboczu/Z przekomarzań i kpin tajny szałas/Ale serce omal nie wyskoczy, Żebyż ktoś nas z naszą prawdą znalazł!..". Z jednej strony, dzięki niemal nieograniczonym możliwościom świata wirtualnego, możemy być takimi, jakimi chcemy być. Z drugiej strony ujawnienie tego, kim pragniemy być w świecie rzeczywistym oraz kim jesteśmy w świecie wirtualnym jest katastrofą i klęską w obu światach.
Wracając do pytania, kim jest Belle? Mega gwiazda w świecie "U", śpiewająca pieśni, które trafiają do milionów, w rzeczywistości niepewna siebie nastolatka o imieniu Suzu, mieszkająca gdzieś na zapyziałej prowincji, która cierpi na taką traumę po śmierci matki, która uczyła ją śpiewać, że próba zaśpiewania w świecie rzeczywistym doprowadza ją to torsji. Dopiero druga osobowość stworzona na potrzeby "U" daje jej wystarczający dystans, że w ogóle jest w stanie wyrazić siebie i swoje lęki. Czy prawdziwa postać to Suzu czy też jej alter ego Belle? Na koniec filmu możemy pokusić się o jakąś odpowiedź.
Wracając do wizji świata przedstawionego przez reżysera, myślę, że nie można powiedzieć, że te światy przedstawione w obu filmach są inne - po prostu patrzymy na nie z innej strony. 2021 mógłby się zdarzyć w świecie z 2009 i na odwrót. W 2021 roku sztuczna inteligencja jest, ale jest oswojona i odgrywa mniejszą rolę, pomagając postaciom.
W 2021 roku prawdziwym zagrożeniem okazują się social justice warrior, którzy nieubłaganym palcem sprawiedliwości pokazują na tych, którzy "nie pasują". Z jednej strony, sprawiają, że nie ma potrzeby "państwowej" ochrony, reprezentowanej przez wieloryby w poprzednim filmie. Z drugiej strony, wyraźnie widać, że SJW są częścią problemu i mogą przynieść tyle zła co pożytku.
Mamy wrażenie, że SJW są w gruncie rzeczy fałszywi i do końca nie wiadomo, czy wierzą, w to co robią, czy też robią to, by kolekcjonować kolejnych sponsorów. Niezależnie od motywacji zrobią wszystko, by zmienić świat wg swoich idei - abstrahując od tego, czym te idee są. Po prostu wystający gwóźdź trzeba wbić. Sławoj Żiżek też zauważył, że postępowi liberałowie ze swoimi przeciwnikami dzielą ten sam strach przed innością. "Inny jest ok, ale tak długo jak jego obecność nie jest nachalna, tak długo jak inny nie jest tak naprawdę inny."
Kluczowa w Summer Wars jest scena, gdy sędziwa Babcia rozkładając na podłodze setki notatek, kartek z kalendarzy, spłowiałych kartek pocztowych, korzystając ze zwykłego telefonu dzwoni do setek ludzi, których spotkała w życiu, krewnych, ich rodzin, znajomych i cierpliwie wprowadza porządek w chaosie dzięki sile swoich osobistych relacji, nagromadzonych wraz z wiekiem.
W Belle tego nie ma. Ostatecznie, mimo że dzieje się wszystko na oczach milionów, chodzi o los pojedynczych osób. Belle w godzinie próby na szali z jednej strony musi położyć wszystko co osiągnęła i czym jest, stając nie naprzeciw absolutnego zła, ale własnego strachu przed utratą tego wszystkiego. Z drugiej strony, na szali staje nie los świata, ale los dwóch osób, z którymi ją los zetknął. Jak łatwo w podobnej sytuacji się po prostu odwrócić, uznać, że nic się nie da zrobić!
Być może dzięki temu właśnie Belle jest bardziej poruszający. Nie każdy z nas może mieć okazję do uratowania całego świata - ale każdy z nas musi się zmierzyć z własnym strachem.
Tak jak pieśni, które Belle śpiewa - według słów jednej z anonimowych postaci niby nie dotyczą nikogo, ale każdy ma wrażenie, jakby były skierowane bezpośrednio i konkretnie do niego.
Czasem także skonfrontować się z "wojownikami sprawiedliwości", którzy lepiej wiedzą, kto zasługuje na współczuje i ratunek, a którzy nie mają współczucia ani litości dla tych, którzy nie spełniają ich kryteriów - bez znaczenia przy tym tak naprawdę jest, z której strony sceny politycznej owi "wojownicy" się pojawili.
Belle jest wizualnie oszołamiającym filmem, z wieloma wielopiętrowymi wątkami i niuansami.
Jeśli dodać do tego niesamowitą wręcz ścieżkę dźwiękową (po seansie przez kilka dni wręcz obsesyjnie na okrągło słuchałem tych piosenek), bez najmniejszego wahania mogę powiedzieć, że uważam ten film za arcydzieło.
W Polsce będzie go można zobaczyć już wkrótce. Obecnie można film obejrzeć w ramach Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Kino Dzieci w Warszawie, Wrocławiu, Krakowie, Łodzi, Lublinie, Łowiczu, Olsztynie, Opolu, Poznaniu, Białymstoku, Słupsku, Szczecinie, Toruniu, Częstochowie, Gliwicach, Gdańsku, Gdyni, Elblągu, Jarocinie, Koninie. Festiwal trwa od 25.09. do 3.10.2021.
Od 7 października festiwal przenosi się online, także tam będzie można obejrzeć Belle. Więcej informacji na stronie https://kinodzieci.pl
Dziś w Japonii tak jak i wszędzie na świecie jest drugi dzień sprzedaży iPhonów serii 13.
Zdumiewające, pod Apple Store (tu zdjęcia z Omotesando) wcale nie widać długich kolejek. Sklepy są pełne ludzi, ale też aby do sklepu wejść trzeba mieć zarezerwowany termin.
Całość odbywa się niezwykle sprawnie, gdy ktoś nie ma ochoty oglądać futerałów ani innych akcesoriów, wizyta w sklepie trwa około 3 minut.
Nie tylko nie można do sklepu wejść bez uprzedniej rezerwacji, ale też nie można spacerować między półkami bez eskorty pracownika sklepu. A to nie buduje chęci do dłuższego pozostania w sklepie.
To wszystko oczywiście efekt trwającej od jakiegoś czasu pandemii. W każdym razie, długie kolejki spontanicznie ustawiające się przed sklepami chyba bezpowrotnie należą do przeszłości.
Centrum konferencyjne Yokohama Pacific ostatnio często jest puste. O czymś świadczy, że w niedzielę większość budynków jest zamknięta. Tylko w halach A i G coś się dzieje. W hali A odbywały się jakieś targi mebli.
Hale G posłużyły za miejsce spotkania ludzi, którzy pomimo wszystko chcą przygotować 99. Comic Market. Już wiadomo, że nie 99. Comiket nie będzie zimowym Comiketem. Obok ograniczeń związanych ze stanem ciągle nieopanowanej epidemii, do powodów tego należą ograniczenia związane z przebudową niektórych obiektów na potrzeby Olimpiady, także przełożonej na przyszły rok, oraz kalendarz, który praktycznie uniemożliwia zorganizowanie imprezy czterodniowej, co zrobiono w ubiegłym roku.
Rok 2020 nie był dobrym rokiem dla miłośników mangi i anime. 98. Comiket odbył się tylko w sieci. AnimeJapan zostało odwołane. Premierę najnowszego filmu o Conanie przeniesiono na kwiecień 2021. Czasopismo Dengeki Bunko upadło, tak jak w Polsce upadł Magazyn Kawaii.
Pozostaje mieć nadzieję, że przyszły rok będzie lepszy. Mimo wielu przeciwności, ciągle są ludzie, którzy wierzą, że sporo można zrobić dla kultury otaku. Na pewno wierzą w to ci, którzy 12 września wypełnili korytarze pustego budynku konferencyjnego, aby rozpocząć przygotowania do Comiketu, który miałbyć tegorocznym, a stał się przyszłorocznym.
Nie było łatwo. Uczestnicy konferencji musieli się zgodzić na zainstalowanie specjalnej aplikacji, dzięki której można śledzić kontakty w sytuacji, gdy ktoś zostanie złapany na przenoszeniu wirusa. Wszyscy musieli mieć maski. Przed wejściem na salę wszystkim zmierzono temperaturę.
Za to warunki podczas konferencji były wręcz komfortowe. Nie przypominam sobie drugiej takiej konferencji, której uczestnicy mieliby do dyspozycji tyle przestrzeni osobistej wokół siebie. Każdy dostał do dyspozycji półtora metra biurka - coś zupełnie niespotykanego.
Ostateczna decyzja o tym, czy w maju 2021 roku Comiket się odbędzie, będzie podjęta dopiero w grudniu.
Dawno dawno temu za notoryczne olewanie roboty bogowie ukarali parę kochanków rozdzielając ich na zawsze po obu stronach Drogi Mlecznej. Mieli jednak trochę litości, i pozwoli im na jedno spotkanie w ciągu roku, siódmego dnia siódmego miesiąca, a właściwie siódmej nocy - stąd Tanabata 七夕, czyli po prostu siódma noc.
Ludzie opowiadają sobie o tym do dzisiaj, być może po to, by przekazać tę ważną wiadomość, że roboty nie należy olewać. Przypisują też kochankom moc sprawczą, zanosząc do nich swoje prośby napisane na karteczkach, które następnie wieszane są na drzewku w wigilię tego dnia.
Mężczyzna naprzeciw drzewa z tradycyjnymi karteczkami tanzaku 短冊, zawierającymi życzenia i marzenia składającego.
Niestety, jak zauważyła Suzumiya Haruhi, ze względu na prędkość światła i odległość trzeba czekać aż 16,7 roku, by nasze życzenia poznał Hikoboshi i aż 25 lat, by nasze życzenia dotarły do Orihime (Wega). Oznacza to, że może upłynąć pół życia, zanim przekonamy się, czy nasze życzenia zostaną spełnione. Być może oznacza to także, że nie ma sensu, by po 40stce życzyć sobie cokolwiek dla siebie, bo spełnienia tych życzeń można po prostu nie dożyć.
Kochankowie, którzy spotykają się tej siódmej nocy to Hikoboshi 彦星 oraz Orihime 織姫. Hikobosji był pasterzem niebiańskiego bydła, a zadaniem Orihime było zajmowanie się kimonami bogów.
Napisałem, że morał historii jest taki, że roboty nie należy olewać, ale możliwa jest też inna interpretacja tej historii. Pomyślałem o tych oglądając na YouTube jedną z niezliczonych narracji tej opowieści, gdzie podkreślono z jaką radością oboje na to coroczne spotkanie oczekują.
Gdy kochanków rozdzielono, niebiańskie życie straciło dla nich smak. Choć cały czas spędzali na robocie, byli przygnębieni. Można się domyślać, że choć obijania im się już zarzucić nie można było, robota im się w rękach nie paliła. Dotknęła ich apatia, a może nawet depresja. Nie na to liczyły niebiańskie HaeRy. Po analizie doszli zapewne do wniosku, że kara karą, ale nie można im zabrać nadziei całkowicie, bo to nie prowadzi do efektywnej pracy. Wystarczyło dać im jakiś cel, na który mogli oczekiwać, by wykrzesać z nich entuzjazm.
Drugim wnioskiem jaki można wyciągnąć z opowiadania, że efektywny pracownik potrzebuje też nadziei. Firma, które pracownikom swoim nie daje nadziei, nie może liczyć na ich efektywną pracę.
Ciekawostka. Nie spotkałem się, by jakikolwiek Japończyk miał na imię Hikoboshi, ale imię Orihime wydaje się występować przynajmniej wśród postaci mang, zaczynając od Inoue Orihime 井上織姫 z Bleach. Wymienić też trzeba Solettę Orihime z New Sakura Wars (新サクラ大戦), Mitsuishi Orihime z Aikatsu! oraz Vega Orihime z Maski w kolorze tęczy (虹色仮面).
Nie wszyscy świętują 7 lipca, w niektórych rejonach świętuje się 7 sierpnia, a w niektórych regionach jeszcze innego dnia. Siódmy dzień siódmego miesiąca dotyczy tradycyjnego kalendarza lunarnego, który nie jest współcześnie używany. 7 lipca jest adaptacją tradycyjnej daty do kalendarza gregoriańskiego, 7 sierpnia też, ale bardziej zbliżony do kalendarza lunarnego.
W roku 2020 prawdziwy siódmy wieczór siódmego miesiąca nastąpi dopiero 25 sierpnia.
Co jeszcze dzieje się podczas świętowania Tanabaty? Dużo. Można spodziewać się matsuri, czyli festiwalu. A matsuri to muzyka, tańce, jedzenie. Ludzie, a zwłaszcza kobiety i dziewczyny przebierają się w kolorowe yukaty.
Brak własnej yukaty nie musi przeszkadzać. Wiele sklepów pozwala na wynajęcie yukaty.
Najsłynniejszy chyba festiwal odbywa się na początku sierpnia w Sendai, w prefekturze Miyagi (niestety, w roku 2020 odwołany z powodu covid-19).
Dekoracje Tanabata Matsuri w Sendai, 2011. To był wyjątkowy festiwal, odbywający się niecałe pół roku po trzęsieniu ziemi stulecia.
Mocowanie kartek z życzeniami, tanzaku 短冊. Festiwal w Sendai 2011.
W chramie
W niektórych świątyniach w dniu Tanabaty odbywają się nabożeństwa. Zaskakująco podobne do naszych, choć oczywiście znaczenie teologiczne jest zupełnie inne.
Poniższe zdjęcia wykonałem w chramie Ōmiya Hachiman (大宮八幡宮 Ōmiya Hachimangu) podczas Tanabaty w roku 2019.
Nabożeństwo z okazji Tanabaty w świątyni Ōmiya Hachiman (大宮八幡宮 Ōmiya Hachimangu)
Rytualny taniec podczas nabożeństwa podczas Tanabaty.
Po nabożeństwie uczestnicy tworzą procesję, która siedmiokrotnie przechodzi pod specjalnie zbudowaną bramą.
Ogłoszenia duszpasterskie
Błogosławieństwo parafian
Świątynia Ōmiya Hachiman (大宮八幡宮 Ōmiya Hachimangu)
Odniesienia do Tanabaty w przypadkowo wybranych dziełach popkultury
Bakemonogatari 化物語
Druga piosenka kończąca serię Bakemonogatari 化物語 bezpośrednio odnosi się do przeżywania Tanabaty.
"are ga DENEBU, ARUTAIRU, BEGA" kimi wa yubisasu natsu no Daisankaku oboete sora o miru yatto mitsuketa Orihime-sama dakedo doko darou Hikoboshi-sama kore ja hitori bocchi
makkurana sekai kara miageta yozora wa hoshi ga furu youde
Wybory prezydenckie 2020, Ambasada Polski w Tokio, 7 rano.
Deszczowy poranek w niedzielę 28 czerwca 2020 roku, Tokio, Japonia.
O godzinie 7 rano otwarto komisję wyborczą, tym samym rozpoczęły się wybory prezydenckie w Polsce. Nie jestem pewien, ale komisja tokijska jest chyba najwcześniej otwieraną komisją (po Australii), więc jeśli tam nikt nie oddał głosu przez pierwsze trzy godziny, to mój głos byłby pierwszym oddanym głosem. Ale i tak jest jednym z z pierwszych.
Są takie miejsca w Tokio, które wyglądają tak, jakby zaczarowały je duchy przeszłości. Czasem z lat 50, czasem z lat 60, czasem z jeszcze bardziej odległej przeszłości.
Bywa, że jest to cała ulica, dom, a czasem jest to bardzo, bardzo mały obiekt. Jak budka telefoniczna z okrągłą tarczą do wybierania numerów i wielką czarną słuchawką z bakelitu.
Niektórzy wierzą, że przedmioty traktowane z szacunkiem i czułością po pewnym czasie zyskują świadomość, stają się tsukumogami (付喪神). To jest proces, który czasem zajmuje setki lat. Czy jest możliwe, by aparat telefoniczny przysłuchując się najbardziej sekretnym rozmowom setek, a może tysięcy, ludzi zyskał taką świadomość wcześniej?
Tego nie wiem, nie wiem nawet, czy ten aparat faktycznie jest taki wiekowy. Tym bardziej nie wiem, czy faktycznie zamieszkały w nim duchy. Ale magia działa, będąc w pobliżu i starając się nie spoglądać na boki, czuję wokół zawirowania Czasu i przynajmniej w wyobraźni trafiam w zupełnie inne czasy.
Nie wiem, do której epoki mnie duchy przeniosły, ale patrząc na ten obiekt mam wrażenie, że to ten sam czas, gdy Tora-san 寅さん wędrował po wszystkich prefekturach w poszukaniu miłości, podpite towarzystwo z Ikkokukan 一刻館 dręczyło biednego kandydata na studenta nie pozwalając mu przygotować się do egzaminu i drwiło z jego szczenięcego, ale jakże trwałego uczucia.
Wyobrażam sobie też, jak grupa mało znanych jeszcze rysowników wspólnie wynajmujących chałupę na przedmieściach Tokyo polegało na podobnym telefonie by rozmawiać nie tylko z wydawcami.
Ktoś się umawiał na randki. Ktoś zamawiał większą partię tofu na przyjęcie. Ktoś składał życzenia. Być może dotarła do niego radosna wieści o narodzinach?
Może ktoś właśnie przez tę słuchawkę dowiedział się o chorobie lub nawet śmierci kogoś bliskiego?
Jakie rozmowy mogła usłyszeć ta słuchawka, nie wie nikt - być może te rozmowy żyją jeszcze jako okruchy w czyjejś pamięci. Tylko obrazy choć współczesne, potrafią przygnać do nas już zupełnie niezrozumiałe głosy z przeszłości. A telefon milczy. Na zawsze.
Tora-san 寅さん - bohater kilkudziesięciu filmów japońskich znanych pod wspólnym tytułem Otoko ha ftsurai yo 男は辛いよ (To boli być mężczyzną). Uliczny sprzedawca, któremu łamano serce w każdym kolejnym filmie. Choć postać fikcyjna, doczekał się nawet pomników. Ponieważ pierwszy film zrealizowano w 1969 roku a ostatni w 1995 możemy obserwować, jak zmieniała się Japonia przez lata.
Ikkoku-kan 一刻館 - miejsce akcji mangi Maison Ikkoku opowiedzianej przez Takahashi Rumiko.
